به نظر شما چه اشکالی دارد ما به کوری چشم ابرها هم که شده، باران مصنوعی تولید کرده، هرجا دلمان خواست ببارانیم و روی هرچه خشکسالی است را کم کنیم؟
بارش مصنوعی
آرزوی باران‌سازی، پدیده تازه‌ای نیست و چند هزار سال بلکه بیشتر قدمت دارد. تلاش جدی و حساب شده برای تحقق این آرزو اما به قرن ۱۹ برمی‌گردد که برخی‌ها همین سؤال ابتدای مطلب را از خودشان پرسیدند. بعد هم با روش‌های علمی وغیرعلمی و گاه من‌درآوردی مثل منفجر کردن دینامیت زیر آسمان ابری، شلیک توپ و موشک به سمت ابرهای انبوه اما بخیل، برافروختن آتش‌های عظیم برای ایجاد جریان هوای گرم و بالارونده و یا برعکس، یعنی سرد کردن هوا با دستگاه‌های سرماساز با هدف آزادسازی رطوبت موجود به شکل باران، سعی کردند آسمان را وادار کنند رطوبت خودش را به شکل باران آزاد کند.
این‌ها هرچند موفق نشدند اما از پیشینیانمان که سعی داشتند با خواهش و تمنا و جادو و جنبل و قربانی کردن همنوعانشان، دل آسمان را به رحم بیاورند، عاقل‌تر و صدها گام جلوتر بودند. اوایل قرن بیستم بود که اطلاعات دانشمندان درباره سازوکار بارش باران بیشتر شد و فهمیدند برای باریدن باران ابتدا باید بلورهای ریز یخ درون ابرها تشکیل شود سپس کم‌کم حجم و وزن بلورها افزایش پیدا کند تا سنگین شوند و به صورت باران یا برف ببارند. تلاش‌ها برای تعدیل آب و هوا و باران‌سازی هم از همین زمان شروع شد. سال۱۹۳۲ دانشمندان روسی در مؤسسه باران مصنوعی شروع به تحقیق کردند.
سال ۱۹۳۷ در هلند با استفاده از یخ خشک ابرها را بارور کردند. سال ۱۹۴۲ یک دانشمند آلمانی آزمایش بارورسازی ابرها را با شن و ماسه و هواپیما انجام داد، اما نتیجه چندانی نگرفت. سال۱۹۴۶ دکتر «برنارد ونگوت» فهمید بلورهای بسیار ریز «یدید نقره» موجب تشکیل بلورهای یخ در بخار آب می‌شوند. همان موقع در همان زمان محققان آزمایشگاه شرکت جنرال الکتریک آمریکا که روی طرح بارورسازی ابرها با یخ خشک (دی‌اکسیدکربن جامد) کار می‌کردند موفق به ایجاد بارش مصنوعی شدند. آن‌ها وقتی حدود یک کیلو و نیم یخ خشک را با هواپیما داخل ابرهای استراتوکومولوس تزریق کردند چند دقیقه بعد شاهد بارش برف بودند. همین آزمایش سبب شد سال۱۹۵۰ باروری ابرها به عنوان یک فناوری و شاخه‌ای از علم تعدیل آب‌وهوا به جهان معرفی شود.
ابرهای باران‌زا
بارورسازی ابرها، یا با پرتاب راکت‌های حاوی بذر بارورکننده ابر به ارتفاع ۷یا۸ هزارمتری، یا به وسیله هواپیماهایی که مواد شیمیایی مثل یدور نقره را به ابرها تزریق می‌کنند و یا به وسیله ژنراتورهای زمینی که با سوزاندن محلول یدور نقره، ابرها را بارور می‌کنند انجام می‌شود. در ایران طرح باروری ابرها از سال۱۳۵۳ با استفاده از هواپیما آغاز شد و چهار سال ادامه داشت تا ذخیره آب سدهای لتیان و کرج افزایش پیدا کند. از سال ۱۳۶۸ ژنراتورهای زمینی در شیرکوه باروری ابرها را انجام می‌دادند و مرحله جدید اجرای این طرح با استفاده از هواپیمای مخصوص از بهمن سال۱۳۷۷ آغاز شد و هنوز گویا ادامه دارد.
حرف و حدیث‌ها درباره منافع و مضرات باروری ابرها کم نیست. سایت‌ها و منابع مختلف را هم اگر جست‌وجو کنید، مصاحبه‌ها، مقالات و اظهارنظرهای ضد و نقیض زیادی پیدا می‌کنید. برخی مقالات می‌گویند از ۷۰ سال پیش تا حالا باروری ابرها هم پیشرفته شده و هم در کشورهای مختلف جهان توسعه یافته و سرمایه‌گذاری‌های مادی و علمی در این زمینه همچنان رو به افزایش است. هیچ سند و مدرک و پژوهشی هم ثابت نکرده این کار اثرات منفی زیست محیطی دارد یا سلامت بشر را تهدید می کند. برخی مقالات یا مصاحبه‌ها هم برعکس معتقدند کشورهای پیشرو در این زمینه، فعالیت‌های علمی و عملی در این خصوص را کاهش داده‌اند. ضمن اینکه از آثار منفی این پدیده برای محیط زیست و آینده جهان حرف می‌زنند.
همین چهار سال پیش و پس از بارندگی‌های عجیب و غریب و سیل و... در کشور خودمان شایعه‌ای سر زبان‌ها افتاد که دلیل این ماجرا، باروری ابرهاست. حالا برخی‌ها می‌گفتند خودمان در مشارکت با روس‌ها ابرها را بارور و شیرآب آسمان را روی کشورمان باز کرده‌ایم و برخی دیگر هم از باروری اشتباه ابرها در کشورهای همسایه می‌گفتند که ابرهایش آمده و روی ایران باریده است! شایعه‌های شاخ ودم‌دارتر این بود که مثلاً عراقی‌ها عمداً ابرها را جوری بارور کرده‌اند که روی ایران اساسی ببارند و مملکتمان را ببرند زیر آب!
چند روز پیش رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشورمان گفت: «بارورسازی ابرها یک اقدام علمی است که در بسیاری از کشورها انجام می‌شود... ابرها گنجایشی برای بارش دارند. ارزیابی میزان اثربخشی بارورسازی ابرها خیلی پیچیده است... می‌توان در تمام سامانه‌های ابری و در همه مناطق از بارورسازی نتایج مثبت انتظار داشت. یکی از مشکلات صنعت بارورسازی ابرها عدم قطعیت تأثیرگذاری آن بر میزان بارندگی‌هاست. سابقه علمی صنعت بارورسازی ابرها در ۵۰ سال اخیر نتوانسته به عنوان صنعتی که موجب استحصال آب‌های فراوان می‌شود، شناخته شود».
ابرهای باران‌زا
بارورسازی ابرها، یا با پرتاب راکت‌های حاوی بذر بارورکننده ابر به ارتفاع ۷یا۸ هزارمتری، یا به وسیله هواپیماهایی که مواد شیمیایی مثل یدور نقره را به ابرها تزریق می‌کنند و یا به وسیله ژنراتورهای زمینی که با سوزاندن محلول یدور نقره، ابرها را بارور می‌کنند انجام می‌شود. در ایران طرح باروری ابرها از سال۱۳۵۳ با استفاده از هواپیما آغاز شد و چهار سال ادامه داشت تا ذخیره آب سدهای لتیان و کرج افزایش پیدا کند. از سال ۱۳۶۸ ژنراتورهای زمینی در شیرکوه باروری ابرها را انجام می‌دادند و مرحله جدید اجرای این طرح با استفاده از هواپیمای مخصوص از بهمن سال۱۳۷۷ آغاز شد و هنوز گویا ادامه دارد.
حرف و حدیث‌ها درباره منافع و مضرات باروری ابرها کم نیست. سایت‌ها و منابع مختلف را هم اگر جست‌وجو کنید، مصاحبه‌ها، مقالات و اظهارنظرهای ضد و نقیض زیادی پیدا می‌کنید. برخی مقالات می‌گویند از ۷۰ سال پیش تا حالا باروری ابرها هم پیشرفته شده و هم در کشورهای مختلف جهان توسعه یافته و سرمایه‌گذاری‌های مادی و علمی در این زمینه همچنان رو به افزایش است. هیچ سند و مدرک و پژوهشی هم ثابت نکرده این کار اثرات منفی زیست محیطی دارد یا سلامت بشر را تهدید می کند. برخی مقالات یا مصاحبه‌ها هم برعکس معتقدند کشورهای پیشرو در این زمینه، فعالیت‌های علمی و عملی در این خصوص را کاهش داده‌اند. ضمن اینکه از آثار منفی این پدیده برای محیط زیست و آینده جهان حرف می‌زنند.
همین چهار سال پیش و پس از بارندگی‌های عجیب و غریب و سیل و... در کشور خودمان شایعه‌ای سر زبان‌ها افتاد که دلیل این ماجرا، باروری ابرهاست. حالا برخی‌ها می‌گفتند خودمان در مشارکت با روس‌ها ابرها را بارور و شیرآب آسمان را روی کشورمان باز کرده‌ایم و برخی دیگر هم از باروری اشتباه ابرها در کشورهای همسایه می‌گفتند که ابرهایش آمده و روی ایران باریده است! شایعه‌های شاخ ودم‌دارتر این بود که مثلاً عراقی‌ها عمداً ابرها را جوری بارور کرده‌اند که روی ایران اساسی ببارند و مملکتمان را ببرند زیر آب!
چند روز پیش رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشورمان گفت: «بارورسازی ابرها یک اقدام علمی است که در بسیاری از کشورها انجام می‌شود... ابرها گنجایشی برای بارش دارند. ارزیابی میزان اثربخشی بارورسازی ابرها خیلی پیچیده است... می‌توان در تمام سامانه‌های ابری و در همه مناطق از بارورسازی نتایج مثبت انتظار داشت. یکی از مشکلات صنعت بارورسازی ابرها عدم قطعیت تأثیرگذاری آن بر میزان بارندگی‌هاست. سابقه علمی صنعت بارورسازی ابرها در ۵۰ سال اخیر نتوانسته به عنوان صنعتی که موجب استحصال آب‌های فراوان می‌شود، شناخته شود».
خبرنگار: مجید تربت‌زاده
نظر شما